Bài Ca Ngất Ngưởng: Khúc Ca Tự Do Của Chim Phượng Hoàng
Trong bản giao hưởng hùng tráng của thơ ca Việt Nam, “Bài Ca Ngất Ngưởng” của Nguyễn Công Trứ sừng sững như một khúc ca tự do, ngạo nghễ. Và ẩn sâu trong những vần thơ này, có một sinh vật huyền thoại được tôn vinh – chim phượng hoàng.
Chim phượng hoàng, loài chim bất tử, được coi là biểu tượng của sự tái sinh, sức mạnh và lòng kiêu hãnh. Trong “Bài Ca Ngất Ngưởng”, Nguyễn Công Trứ đã dùng hình ảnh chim phượng hoàng để ẩn dụ cho chính bản thân mình, thể hiện sự ngạo nghễ và khát vọng tự do bất tận.
“Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ,
Người khôn, người đến chốn lao xao.
Phú quý vinh hoa ai dễ biết,
Cái số dở dang biết kêu sao?”
Những câu thơ mở đầu như một lời tuyên ngôn về sự xa lánh của tác giả với chốn phồn hoa náo nhiệt. Ông tự nhận mình là kẻ “dại” vì không màng danh lợi, chỉ tìm đến những nơi thanh bình để thỏa sức tung hoành. Đây chính là bản tính của chim phượng hoàng, thường ẩn mình trong những khu rừng hẻo lánh, chỉ xuất hiện khi thời cơ đến.
“Chí làm trai dặm nghìn da ngựa,
Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao.
Hùng hục như hổ như báo,
Oai linh như rồng như cáo.”
Tác giả tiếp tục phác họa hình ảnh chim phượng hoàng qua những phẩm chất phi thường của nó. Chim phượng hoàng được biết đến với sức mạnh phi thường và lòng dũng cảm không畏. Lời thơ như một lời tự sự, thể hiện khát vọng của Nguyễn Công Trứ được tự do tung cánh, chinh phục những thử thách gian khổ.
“Trong khoảnh mắt, thiên địa xoay vần,
Giờ phút này, vũ trụ hóa hư không.
Đâu có tiền đâu có phẩm,
Buồn thúi ruột những kẻ vô công.”
Đến những câu thơ cuối, hình ảnh chim phượng hoàng càng trở nên rõ nét hơn. Chim phượng hoàng được tin rằng có khả năng điều khiển thời gian và không gian. Nguyễn Công Trứ dùng phép ẩn dụ này để thể hiện sự vượt trội của mình so với những kẻ tầm thường, chỉ biết chạy theo danh lợi mà không có chí lớn.
Như vậy, trong “Bài Ca Ngất Ngưởng”, chim phượng hoàng không chỉ là một sinh vật huyền thoại mà còn là biểu tượng cho khát vọng tự do và ngạo nghễ của Nguyễn Công Trứ. Bài thơ chính là khúc ca của những tâm hồn khao khát thoát khỏi những ràng buộc của xã hội, để sống một cuộc đời theo đuổi đam mê và ước mơ.