Phân tích bài thơ “Thu ẩm” của Nguyễn Khuyến
Trong kho tàng văn học Việt Nam, Nguyễn Khuyến nổi tiếng với những bài thơ trào phúng sâu cay, nhưng cũng không thiếu những tác phẩm trữ tình thắm đượm tình yêu quê hương, thiên nhiên. Bài thơ “Thu ẩm” là một ví dụ điển hình, khắc họa vẻ đẹp của mùa thu và tâm hồn thanh cao của nhà thơ.
Mở đầu tươi sáng:
`Năm gian nhà cỏ thấp le te,
Ngõ trúc quanh co khách vắng hoe.`
Hai câu thơ mở đầu vẽ nên một bức tranh thôn quê bình dị và thanh tịnh. Ngôi nhà nhỏ ẩn mình dưới năm gian cỏ thấp, ngõ trúc ngoằn ngoèo không bóng người qua lại. Cảnh vật tĩnh lặng, gợi sự an nhàn và thư thái.
Phác họa mùa thu nên thơ:
`Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo,
Tình bằng non nước có chi nhiều.`
Câu thơ thứ ba bắt đầu nói về mùa thu, tiết trời se lạnh khiến lá vàng rơi rụng bay theo gió. Trong không gian vắng lặng, lá vàng trở thành biểu tượng của sự chuyển đổi đẹp nhưng cũng mang theo nỗi buồn man mác. Câu thơ cuối chuyển sang cảm xúc, nhà thơ khẳng định tình cảm của mình với thiên nhiên, với đất nước là vô bờ bến.
Miêu tả thú vui tao nhã:
`Trước hiên nâng chén thoắt trông ngâm,
Giang sơn như họa có thơ ngâm.`
Hai câu thơ miêu tả thú vui tao nhã của nhà thơ: ngồi ngâm thơ, nhâm nhi chén rượu trước hiên nhà. Cảnh đẹp như bức họa, gợi cảm hứng để nhà thơ thả hồn vào lời thơ. Sự hòa quyện giữa thiên nhiên và nghệ thuật tạo nên một không gian thưởng thức tuyệt vời.
Tâm hồn thanh cao:
`Rượu ngon không có bạn hiền lành,
Muôn thảnh thơi vẫn luống đăm đăm.`
Câu thơ thứ sáu thể hiện nỗi cô đơn của nhà thơ. Rượu ngon nhưng không có bạn đồng tình, nhà thơ vẫn đắm chìm trong cảnh vật, trong suy tư. Câu thơ cuối cho thấy tâm hồn thanh cao của nhà thơ, luôn hướng về những điều tốt đẹp, dù hoàn cảnh có khó khăn.
Kết thúc lắng đọng:
`Đòi phen gió rượu say nằm ngả,
Nhìn trăng ai đó ngẩn ngơ ra.`
Hai câu thơ kết thúc bài thơ, nhà thơ đắm chìm trong cơn say, ngả lưng nhìn trăng. Trăng là biểu tượng của sự tĩnh lặng và tâm trạng cô đơn. Câu thơ gợi mở về sự trôi chảy của thời gian và nỗi niềm chưa trọn của nhà thơ.
Đánh giá chung:
Bài thơ “Thu ẩm” của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm tuyệt đẹp, thể hiện nỗi buồn man mác, tình yêu thiên nhiên và tâm hồn thanh cao của nhà thơ. Thông qua những câu thơ giàu hình ảnh và giàu cảm xúc, Nguyễn Khuyến đã phác họa bức tranh cuộc sống thôn quê thanh bình, đồng thời gửi gắm tâm sự của mình về thời cuộc. Bài thơ là một minh chứng cho tài năng thơ ca xuất sắc của Nguyễn Khuyến, một nhà thơ luôn gắn bó với quê hương và đất nước.