Trong bản giao hưởng hùng tráng “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận, khổ thơ thứ sáu và thứ bảy vẽ nên bức tranh về sự trở về của đoàn thuyền với vẻ đẹp hào hùng và tràn đầy sức sống.
Khổ thơ thứ sáu:
“Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng
Rướn thân trắng bao la thâu góp gió
Khắp mặt đất dậy thì như thức dậy
Trời xanh cao rộng mở như lòng bàn tay
Khái niệm trừu tượng “hồn làng” được cụ thể hóa thành hình ảnh cánh buồm “giương to”, tượng trưng cho tinh thần hăng say, khí thế ngất trời của ngư dân làng chài. Cánh buồm căng gió ấy như chiếc cánh của đại bàng, vươn rộng và “thâu góp gió”, thể hiện khát vọng chinh phục biển cả và kiếm tìm sự thịnh vượng.
Bức tranh thiên nhiên trong khổ thơ cũng được khắc họa hết sức sinh động. “Mặt đất dậy thì như thức dậy” gợi liên tưởng đến một cô thiếu nữ vừa chớm tuổi xuân, tràn trề sức sống và hấp dẫn. Còn “trời xanh cao rộng mở như lòng bàn tay” là hình ảnh ẩn dụ về sự bao la, ấm áp và che chở của thiên nhiên đối với con người.
Khổ thơ thứ bảy:
“Thuyền về có nhớ bến chăng bến thì nhớ thuyền
Đêm đêm rì rầm trong tiếng sóng
Thuyền còn nhớ lắm
Chim biển làm tổ trên cây ngô đồng
Nhờ chim báo tin cho lòng quê”
Khổ thơ này thể hiện nỗi nhớ nhung và tình cảm gắn bó sâu sắc giữa đoàn thuyền và bến cảng. Câu hỏi rhetorical “Thuyền về có nhớ bến chăng bến thì nhớ thuyền” nhấn mạnh sự tương hỗ, không thể tách rời giữa hai bên. Dù ở xa nhau, nhưng trong lòng họ vẫn luôn hướng về nhau, giống như hai người bạn tri kỷ luôn nhớ đến nhau.
“Đêm đêm rì rầm trong tiếng sóng” là câu thơ mở ra không gian của đêm, nơi tiếng sóng rì rào như lời tâm sự của biển cả. Nó gợi nên hình ảnh đoàn thuyền lặng lẽ trở về sau một đêm đánh cá vất vả, trong tiếng sóng rì rào như lời vỗ về, động viên họ.
Những câu thơ tiếp theo thể hiện nỗi nhớ sâu sắc của đoàn thuyền đối với quê hương. “Chim biển làm tổ trên cây ngô đồng” là hình ảnh tượng trưng cho quê nhà, với những kỷ niệm êm đềm và bình yên. Đoàn thuyền nhờ “chim biển báo tin cho lòng quê” như một lời nhắn nhủ, bày tỏ nỗi nhớ và mong muốn sớm được hội ngộ với gia đình, với quê hương.
Những khổ thơ trên trong bài “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận đã khắc họa thành công vẻ đẹp hào hùng và tràn đầy sức sống của đoàn thuyền đánh cá khi trở về. Đó là một bức tranh về con người lao động hăng say chinh phục biển cả, về tình cảm gắn bó giữa con người với thiên nhiên, giữa con người với quê hương.