Ánh trăng – Khổ đầu 1 và 2: Một khúc ca u buồn và hoài niệm
Trăng tròn trong màn đêm, dịu dàng tỏa sáng,
Ánh sáng chan hòa, phủ khắp không gian.
Nhưng với lòng tôi, trăng ơi sao nghịch lý,
Càng sáng tỏ, càng gợi nhớ xót xa.
Ngoài kia trăng đẹp, tôi nơi đây cô quạnh,
Một mình ngắm trăng, lòng ngổn ngang trăm mối.
Quê hương xa xôi, càng nghĩ càng thương nhớ,
Ánh trăng kia như nước mắt mặn chát rơi.
Trong hai khổ thơ mở đầu, Nguyễn Duy đã vẽ nên một bức tranh đêm trung thu đẹp đẽ nhưng cũng đầy nỗi niềm. Ánh trăng tròn sáng là biểu tượng của đêm đoàn viên, thế nhưng với nhà thơ, nó lại gợi lên nỗi buồn và hoài niệm.
“Trăng trong như nước, gió như nhời” – bức tranh thiên nhiên thơ mộng gợi nhắc đến những câu thơ kinh điển của Hồ Chí Minh trong bài “Cảnh khuya”. Nhưng trong “Ánh trăng”, ánh trăng không còn là người bạn đồng hành của thi nhân, mà trở thành chứng nhân cho sự cô đơn và xa cách.
Sự đối lập giữa “trăng đẹp” và “tôi cô đơn” tạo nên một nỗi buồn man mác, day dứt. Ánh trăng càng sáng tỏ, càng làm nổi bật sự trống vắng và nỗi nhớ quê hương của người lính.
Hai khổ thơ cũng sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ và hoán dụ, như “ánh trăng như nước mắt” hay “gió như lời”. Những hình ảnh này không chỉ gợi tả nỗi buồn mà còn thể hiện chiều sâu cảm xúc của nhân vật trữ tình.
qua đó, trong hai khổ thơ đầu của “Ánh trăng”, Nguyễn Duy đã khắc họa thành công nỗi buồn và hoài niệm của người lính xa quê. Ánh trăng trở thành vật chứng cho sự cô đơn và nỗi nhớ da diết, tạo nên một khúc ca u buồn và day dứt ám ảnh lòng người.