Văn mẫu lớp 9: Phân tích bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh
Trong kho tàng văn học Việt Nam, “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh là một bài thơ lắng đọng, chứa đựng những cảm xúc chân thành, giản dị mà sâu sắc. Bài thơ đã khắc họa một cách tinh tế nỗi nhớ thương tha thiết của người con gái đối với gia đình, quê hương thông qua hình ảnh giản dị nhưng đầy sức gợi – tiếng gà trưa.
Chủ đề:
Bài thơ “Tiếng gà trưa” tập trung khắc họa chủ đề tình cảm gia đình, gắn bó quê hương. Tình cảm gia đình là mối dây thiêng liêng, bất diệt, là nơi mỗi người tìm thấy sự bình yên, ấm áp và chở che. Quê hương là mảnh đất đã nuôi dưỡng, hun đúc nên tâm hồn con người, là nơi lưu giữ những kỷ niệm, những tình cảm thân thương nhất.
Những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật:
Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ, một thể thơ ngắn gọn, dễ nhớ, gần gũi với cách nói thường ngày của người Việt. Ngôn ngữ trong bài thơ giản dị, trong sáng, sử dụng nhiều hình ảnh gần gũi, bình thường như trưa hè, tiếng gà gáy, ổ rơm, bà. Nhờ vậy, bài thơ tạo được sự gần gũi, thân quen với người đọc, dễ dàng đi vào lòng người.
Hiệu quả thẩm mỹ:
Điểm đặc biệt làm nên sức hấp dẫn của “Tiếng gà trưa” chính là thủ pháp nghệ thuật sử dụng tiếng gà trưa như một chất xúc tác gợi nhớ, khơi dậy những tình cảm sâu thẳm trong tâm hồn người con gái.
Mỗi tiếng gà trưa vang lên như một tiếng gọi thiết tha, đánh thức ký ức tuổi thơ êm đềm, gợi nhớ hình ảnh người bà tảo tần, lo lắng cho đàn gà, hình ảnh người mẹ cần cù, hiền hậu. Những kỷ niệm đó bình dị nhưng lại thấm đẫm tình yêu thương, sự hy sinh.
Thông qua những kỷ niệm về tuổi thơ, bài thơ còn gợi lên bức tranh làng quê thanh bình, giản dị với “trưa hè đa nắng gắt”, “xao xác tiếng gà trưa”. Đối lập với hình ảnh làng quê yên ả là hiện thực gian khổ của những người lính nơi chiến trường.
“Tay nắm chặt lấy tròng súng
Nói rằng: Chào đồng chí!”
Câu thơ cuối cùng mang tính khẳng định dứt khoát, thể hiện sự chuyển đổi cảm xúc từ tình cảm gia đình sang tình yêu Tổ quốc. Tiếng gà trưa đã trở thành tiếng gọi của quê hương, nhắc nhở người lính về trách nhiệm, nghĩa vụ phải bảo vệ đất nước.
Kết luận:
Bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh là một bài thơ giàu sức gợi, thấm đẫm tình cảm gia đình, tình yêu quê hương và tinh thần yêu nước. Với hình thức nghệ thuật giản dị, cô đọng nhưng giàu sức biểu đạt, bài thơ đã đi sâu vào lòng người đọc, để lại những ấn tượng khó phai về những giá trị tình cảm quý báu của con người.